Prof. dr Dragoslav Sokić je 03.04.2018. godine u sklopu ciklusa Lekcije Instituta za neurologiju održao predavanje

pod naslovom "Lečenje pobeđuje smrt: Uspešna medikamentna terapija, stimulacija n. vagusa i operacije epilepsije suzbijaju visoki mortalitet bolesnika sa epilepsijom". Predavanje prof. Sokića je pobudilo veliku pažnju mnogobrojnih slušalaca.

Epilepsija je hronična neurološka bolest koja se manifestuje ponavljanim epileptičkim napadima. Definicija epilepsije nije egzaktna, obzirom da svaki mozak može da generiše epileptički napad ukoliko se dovoljno snažno stimuliše. Bolesnici koji boluju od epilepsije se od zdravih razlikuju samo po većoj verovatnoći pojave napada, spontano ili pri stimulaciji koja kod većine zdravih nije udružena sa pojavom napada. Koliko god epileptički napadi dominirali kliničkom slikom epilepsije, biološki uslovljeni (kognitivni, psihijatrijski, bihejvioralni, neurološki i somatski poremećaji) i stečeni (stigma, zakonska ograničenja, posledice povreda ili nesreća, komplikacije terapije) komorbiditeti predstavljaju jednako težak, a ponekada i dominantni razlog disfunkcije i sniženog kvaliteta života.

Najgrublji pokazatelj težine bolesti je mortalitet. Epilepsija je hronična bolest, sastoji se od ponavljanja napada i mnogi lekari i laici su svedoci da se pacijenti oporave posle mnogih teških napada. Posle mnogo situacija straha da se pacijentu ne desi tragedija u napadu koje se povoljno završe, pažnja i nadzor nad bolesnikom se polako smanjuju i to je verovatno razlog da se nedovoljno uočava *prestanak dolazaka ovih pacijenata na kontrolama posle više godina redovnog pojavljivanja. Lekari često misle da su pacijenti promenili mesto i osobu kod kojih se kontrolišu. Surova istina je da mnogi pacijenti umru zbog napada tokom godina u kojima se napadi ponavljaju. Longitudinalne studije su pokazale da 50% pacijenata sa farmakorezistentnim napadima, kod kojih je epilepsija počela u detinjstvu ne dožive 55. godinu (samo 7% onih kod koji su napadi regulisani lekovima).

Osnovni preventivni postupak da se spreči prerano i masovno umiranje bolesnika sa epilepsijom je uspešno suzbijanje epileptičkih napada. Sistematična primena postojećih, novih i eksperimetalnih antiepileptičkih lekova dovodi do uspostavljanje 1-godišnje remisije kod 4-5% a značajnog poboljšanja kod 20% bolesnika (recidivi se tokom 5 godina jave kod 50% onih sa remisijom). Iako je uspeh skroman, mortalitet je čak 7 puta smanjen u odnosu na farmakorezistentne bolesnike kod koji se nije pokušalo sa dodatnom farmakološkom intervencijom. Stimulator n. vagusa (VNS), posle 12 meseci primene značajno smanjuje težinu napada i višestruko smanjuje mortalitet. Na kraju je najvažnije, uspešna hirurška resekcia epileptogenog fokusa dovodi do 2-godišnje remisije napada kod 70-85% bolesnika, a do 10-godišnje remisije kod 55% operisanih. Smrtnost bolesnika kod kojih je uspostavljena remisija je suzbijena desetinama puta, a kod bolesnika koji su operisani posle 30. godine, očekivano produženje života u proseku iznosi 6 godina.

Posle izlečenja epilepsije (sa najvećom verovatnoćom posle hirurške resekcije epileptogene zone) pacijent nastavlja da živi očekivano dugo bez napada, ali sa kapacitetima koje je stekao pre izlečenja napada. Tada komorbiditeti postaju vidljivi kao osnovni morbogeni faktor, pa psihoza, depresija, anksiozni poremećaj, kognitivna insuficijentnost, slabe životne veštine, nerazvijen kapacitet za socijalne interakcije, loše obrazovanje, odsustvo partnerskih relacija, nezaposlenost i socijalna beda dominiraju životom, sa čim zdravstvena služba (a kamoli dodeljeni epileptološki ili neurološki kapaciteti), bez posebnih socijalnih programa ne može da se izbori. Ipak, prenošenje težišta na primenu metoda ranog izlečenja (pre svega operativnog programa) ka kratkom periodu od pojave epilepsije do definitivnih metoda lečenja u dečjem, adolescentnom ili ranom adultnom uzrastu može da suzbije većinu stečenih komorbiditeta i da ublaži biološki uslovljene komorbiditete.